Landsnet hefur sent Orkustofnun tillögu að nýrri gjaldskrá sem áætlað er að taki gildi 1. janúar 2021, með fyrirvara um athugasemdir stofnunarinnar.
Gjaldskrá dreifiveitna
Landsnet hefur frá því í vor rætt um möguleika á því að fá meira svigrúm til innheimtu tekna með það að markmiði að draga úr hækkunarþörf á gjaldskrám og auka stöðugleika þeirra sem m.a. er tilkomin vegna mikilla framkvæmda í kerfinu. Framkvæmda sem öllum er ljóst að eru mjög brýnar fyrir almenning og fyrirtæki í landinu. Því miður hefur ekki fengist niðurstaða hjá stjórnvöldum og því sér fyrirtækið ekki annan kost en að hækka gjaldskrár um áramótin.
Fyrirhuguð breyting felur í sér að gjaldskrá til dreifiveitna hækkar um 9,9% frá og með 1. janúar 2021. Þar sem kostnaður við flutning til heimila og smærri fyrirtækja er einungis 10 - 15 % af rafmagnsreikningnum þá mun kostnaður þeirra einungis hækka um 1 – 1,5 % vegna þessarar hækkunar. Ástæða hækkunarinnar er fyrst og fremst miklar framkvæmdir í flutningskerfinu sem eru nauðsynlegar til þess að tryggja íbúum landsins öruggt aðgengi að rafmagni í takt við kröfur samtímans. Í óveðrunum síðasta vetur blöstu veikleikar kerfisins við og Landsnet er undir miklum þrýstingi að ráðast í úrbætur um allt land.
Í framkvæmdaáætlun Landsnets er fjöldi framkvæmda um allt land sem munu bæta öryggi íbúa og fyrirtækja m.a. hringtengingar Sauðárkróks og Dalvíkur auk yfirbyggingar tengivirkjana í Hrútatungu og Breiðadal ásamt styrkingu Kópaskerslínu. Þessir staðir urðu illa úti í óveðrinu í desember.Í óveðrinu í janúar reyndi verulega á kerfið á Suðurlandi og eru í áætluninni framkvæmdir til að styrkja kerfið þar og auka afhendingaröryggi í Vestmannaeyjum.
Gjaldskrá til stórnotenda
Landsnet hefur lagt áherslu á stöðugleika í gjaldskránni og haft þá stefnu allt frá árinu 2016. Frá árinu 2013 hefur gjaldskrá til stórnotenda eingöngu lækkað. Hækkun gjaldskrárinnar nú um 5.5% er varfærin.
Á línuritinu hér að ofan kemur fram að tillaga Landsnets um gjaldskrá fyrir næsta ár er mun lægri en gjaldskráin var fram til ársins 2016. Þessi staða endurspeglar þá miklu hagræðingu sem verið hefur hjá Landsneti í mörg ár. Vissulega hafa stórar framkvæmdir tafist og uppsöfnuð fjárfestingarþörf er í kerfinu. Engu að síður þá heldur hlutfallslega lægri fjárfestingakostnaður aftur af gjaldskrárhækkununum. Sem dæmi þá hefur kostnaður við hvern kílómetra af loftlínum lækkað um 20%. Kostnaður við yfirbyggðar spennistöðvar er að lækka með sambærilegum hætti og kostnaður við jarðstrengi lækkar mun meira.
Tekjur Landsnets og ákvörðun um WACC
Á síðustu vikum hefur mikið verið rætt um arðsemi til Landsnets og samanburð gjaldskrár við önnur lönd. Landsnet er rekið með sérleyfi sem felur í sér að félaginu eru ákvarðaðar tekjur byggðar á ákvæðum raforkulaga.
Í ársbyrjun 2016 var sett reglugerð um arðsemi sem leiddi til stöðugra umhverfi fyrir Landsnet. Þessi stöðugleiki er félaginu mjög mikilvægur og hefur á síðustu fimm árum komið fram í lægri fjármagnskostnaði hjá fyrirtækinu. Ákvörðun um veginn fjármagnskostnað til Landsnets var síðast endurskoðuð í vor og var niðurstaðan sú að viðmið um arðsemi til eigenda fyrir árið 2021 vegna stórnotenda var lækkuð úr 7,54% í 7,0%. Landsnet sér fram á það að þessi viðmið munu halda áfram að lækka á næstu árum á grundvelli spár um áhættulausa vexti.
Frá stofnun Landsnets árið 2005 hefur sáralítill arður verið greiddur út til eigenda. Stuðningur eigenda við uppbyggingu kerfisins hefur þannig verið mikill og arðurinn af starfseminni farið í uppbyggingu þess. Síðustu árin hafa arðgreiðslurnar hins vegar farið vaxandi. Sé það vilji eigenda fyrirtækisins að lægri gjaldskrá sé mikilvægari en krafan um arðsemi til þeirra þá er ekki nauðsynlegt að knýja fram breytta ákvörðun um leyfða arðsemi. Samþykkt á hluthafafundi nægir til að taka ákvörðun um lægri arðsemi til eigenda en þá er Orkustofnun heimilar félaginu.
Athugasemdir vegna ummæla SI
Samtök Iðnaðarins fullyrða að arðsemi Landsnets hafi verið yfir mörkum. Landsnet hefur aldrei farið yfir leyfða arðsemi eins og SI heldur fram. Hagnaður Landsnets, fyrir fjármagnsliði og skatta, var á síðasta ári 50,2 MUSD en heimild félagsins var 54,7 MUSD. Hagnaður fyrir fjármagnsliði og arðsemi til eigenda var ákvarðaður um 221,5 MUSD fyrir árin 2016-2019, hagnaður fyrir fjármagnsliði og skatta (EBIT) fyrir sama tímabil var 220,3 MUSD. Orkustofnun birtir á heimasíðu sinni öll tekjumarkauppgjör þar sem þessi atriði koma fram og það er mikilvægt að umræðan sé byggð á faglegum grunni.
Samtök iðnaðarins halda því fram að skýrsla Fraunhofer sýni fram á að flutningskostnaður raforku á Íslandi sé allt of hár. Erfitt er að finna rök í skýrslunni fyrir þessari fullyrðingu. Í skýrslu Fraunhofer eru þrjú lönd valin til samanburðar sem bjóða álverum hagstæð kjör.
Niðurstaða Fraunhofer er sú að flutningskostnaðurinn sé hæstur í Kanada. Kostnaðurinn á Íslandi er heldur hærri en í Þýskalandi, Noregur er lang lægstur en þar njóta stórnotendur talsverðra tekna af orkuflutningi um sæstrengi til annarra landa. Sú staðreynd að flutningskostnaður á Íslandi sé nálægt kostnaðinum í Þýskalandi er merkileg enda aðstæður í löndunum ólíkar. Ísland er mun strjálbýlla en Þýskaland og dreifiveiturnar í Þýskalandi sinna hlutfallslega stærri svæðum. Á Íslandi eru 9,25 m af háspennulínum á hvern íbúa en í Þýskalandi 0,44 m. Þá eru veðuraðstæður á Íslandi mun verri. Þetta er raun góð niðurstaða fyrir Landsnet miðað við aðstæður hér á landi enda flutningskostnaður í Þýskalandi ekki hár á evrópskan mælikvarða.
* Fréttin var uppfærð 26.11.2020, kl. 15.51, en rangt var farið með lengd flutningskerfis í Þýskalandi, það var sagt 4.17 m en rétt er 0.44 m á íbúa.